Zamek Krzyżtopór w Ujeździe

Zamek Krzyżtopór to powstała w XVII wieku rezydencja pałacowa  otoczona fortyfikacjami bastioniowymi położonymi w miejscowości Ujazd. Przed powstaniem Wersalu była największą budowlą pałacową w Europie.

Budowę rozpoczął w 1627 roku wojewoda Krzysztof Ossoliński. W zamierzeniu miał to być obszerny zamek wzorowany na stylu włoskim. Obiekt o cechach architektury typu palazzo in fortezza składał się z trzech podstawowych części: zespołu pałacowego z zabudowaniami gospodarczymi, założenia obronnego z fortyfikacjami typu bastionowego i z założenia ogrodowego typu włoskiego położonego. Wzniesiono go na planie pięcioboku, z bastionami na narożach. Budulcem był kamień i cegła. Historia autorstwa projektu pałacu i jego kształtu pozostaje wciąż nie do końca poznana. Jest to powodem do narastania wokół niego legend. Jedną z nich jest opowieść o zastosowaniu w pałacu symboliki liczb nawiązującej do kalendarza: okien miał tyle, ile dni w roku, pokoi tyle, ile tygodni; sal wielkich tyle, ile miesięcy, a cztery narożne jego baszty odpowiadały liczbie kwartałów. Brak zachowanych planów budowy oraz sztychów sprzed przebudowy w XVIII wieku uniemożliwia dziś faktyczne odtworzenie wizerunku zamku z połowy XVII wieku.

Krzysztof Ossoliński zmarł nagle rok po ukończeniu budowy. Z powodu zadłużenia zamek był dziedziczony przez kolejnych krewnych, z których każdego spotykała szybka śmierć. W 1655 w trakcie potopu zamek został zajęty przez Szwedów. W 1770 spalony przez wojska rosyjskie. Dwanaście lat później odkupiła go rodzina Sołtyków. W 1858 roku zamek kupiła rodzina Orsettich, która zamieszkiwała w pobliskim dworze aż do 1944 roku. Po II wojnie światowej zamek przejął Skarb Państwa.

Pałac ma status trwałej ruiny. Budowla jest ruiną o znacznym stopniu zachowania. Krzyż był symbolem wiary i polityki wojewody, topór herbem Ossolińskich. Oba te symbole są umieszczone na bramie wjazdowej do pałacu. Zamek Krzyżtopór został zabezpieczony i przystosowany do zwiedzania przez turystów.

Ceny biletów w zależności od zniżek i pory roku wahają się od 5 do 10 złotych za osobę. Na miejscu istnieje możliwość nocnego zwiedzania.